Kendine yolculuğa çıkan bir mentinin çok keyifli hikayesi!

STK’larda Kariyer mi Gönüllülük mü?

“Hiçbir şey olamazsa bir iş bulana kadar STK’larda takılsın”  kutusunu açıyoruz…

Üniversitelerde “Kariyer Günleri” sezonu açılmışken, eğitim hayatından iş hayatına geçişte gençlerin kafalarında STK’larla ilgili oluşmuş onlarca deli sorudan bir kaçına da ben cevap olmaya çalışacağım. Bu sorular “Sivil Toplum Kuruluşu” çalışanı olarak katıldığım kariyer günlerinde gençlerin bana sorduğu sorulardan bir derleme olacak aslında.

Son 5 yıldır ciddi bir şekilde liselerde ve üniversitelerde STK’larda gönüllülük yapmak modası ve zorunluluğu yaygınlaşmaya başladı. Elbette bu bir ihtiyaçtan doğdu, liseden üniversiteye geçişte, üniversiteden iş hayatına geçişte sivil toplum deneyimi kazanmış gençler zorunlu bir ayrıcalık kazandılar. Okulların ve kurumların beklentileri bu yönde şekillendi ve gerek ebeveynler gerek gençler bu sürece uyum sağlamak zorunda kaldı.

Refah düzeyi yüksek ve sosyal adalet konusunu önemseyen, insan ve toplum hizmeti odaklı ülkelerde, okul öncesi eğitimlerle başlayan ve sonra da okullarda devam eden “Toplumsal Duyarlılık, Gönüllülük” gibi yaklaşımlar ve dersler elbette çocukların başka bir algıyla dünyaya bakmalarına neden oluyor.

Türkiye’de ise “Gönüllülük, toplumsal duyarlılık ve sivil toplum” kavramlarıyla lisede ve üniversite tanışan gençlerden henüz emeklemeye başlayan bir bebeğin sahalarda top koşturmasını beklemek gibi sonuçlar isteniyor.

Çocuklara “büyüyünce ne olacaksın” sorusu sorulduğunda çevrelerinde hep gördükleri, karşılaştıkları ve bildikleri meslekleri söylerler. Bazen de toplumsal rollerle kuşatılmış olarak “Damat ya da Gelin” olacağım derler. Yani bildikleri ve yaşamlarına işlenmiş geleceğin içini doldurmaya çalışırlar.

Buradan yola çıkarak Sivil Toplum Kuruluşlarını ne kadar tanıyoruz ve STK’larda çalışan insanlar profesyonel mi sorusu ilk soru olarak karşımıza çıkıyor.

Sorular basit ve net, cevaplarda öyle;

1-     Bütün STK’lar “hayır” işi mi yaparlar?

-        Hayır, bütün STK’lar hayır işi yapmazlar. Savunuculuk, eğitim, sağlık, çevre gibi alanlarda çalışan sivil toplum kuruluşları vardır.

2-     STK’larda çalışmak için sosyal bölümlerden mi mezun olmak gerekir?

-        Hayır, STK’larda sayısal bölümlerden mezunlarda çalışabilirler. STK’nın çalışma alanına bağlı olarak mezun olunan bölüm tercih nedeni olabilir ancak sivil toplum alanını geliştirmek isteyen bir doktor ya da bir avukat da STK’larda profesyonel çalışan olabilir.

3-     STK’larda hep gençler mi çalışır?

-        STK’larda çalışmak için genç olmak zorunluluğu yoktur. Ancak bazı saha ve akran çalışmaları için çalışılan konun özelinde gençlerin daha uygun olduğu düşünülebilir. STK’larda da diğer sektörlerde olduğu gibi farklı pozisyonlar vardır. Bazıları, Finans, İdari İşler, Lojistik, Hukuk, Projeler, Eğitim, Gönüllü Koordinasyonu gibi bölümler ve departmanlar olabilir.

4-     STK’larda çalışanlar maaş alır mı?

-        STK’larda çalışanlar Sosyal Güvenlik Kurumu kapsamında bulunan çalışma sigortası ödenen ödenmek zorunda olan, maaş alan, İş Kanunu kapsamı içinde olan kişilerdir. Çalışılan kurum ve projeye göre bu standartlar da sağlanarak, sözleşmelere bağlı olarak koşullar oluşturulur. Bazı STK’larda sendikal faaliyetlerde yürümektedir. STK çalışanları diğer sektörlerdeki çalışanlar gibi profesyonel olarak çalışırlar, gönüllü değillerdir ve maaş alırlar. STK’larda alanına göre; her yaş, eğitimli, eğitimsiz, kadın, erkek, meslekli ya da değil herkes gönüllülük yapabilirler. Gönüllüler ücret- maaş almazlar.

5-     STK’ların sahipleri kimlerdir, hepsi dernek midir? Başkanları, sahipleri hep zenginler midir?

-        STK’ların kurucuları ve üyeleri vardır ancak bireysel sahipleri yoktur. STK’lar, dernekler, vakıflardır, sendikalar, odalardır. Örneğin vakıflar için; gerçek veya tüzel kişilerin yeterli mal ve hakları belirli ve sürekli bir amaca aktarmalarıyla ortaya çıkan tüzel kişiliğe sahip mal toplulukları olarak adlandırılırlar. Her bir STK türü için kuruluş ve faaliyet şekilleri yasalarla belirlenmiştir ve mevzuatları vardır. STK’ların kurucuları, üyeleri ve yasal organları yine bu yasalar ve mevzuatlara bağlı olarak belirlenirler. Kurucu olmak için zengin olmaya gerek yoktur ancak vakıf için ayrılacak belirli bir bütçenizin, yani kurucu taahhütnamesi olması gerekir.

*Vakıfların Kurucuları gerçek şahıslar veya tüzel kişiler olabilir. Vakıf kurucularının sayısında herhangi bir sınırlama olmayıp bir veya birden fazla kurucu olabilir. Yabancılar, Türkiye’de, hukukî ve fiilî mütekabiliyet esasına göre yeni vakıf kurabilirler.

6-     STK’larda kaç yıl çalıştıktan sonra kurumsal bir firmaya geçmek uygun olur?

-        Böyle bir zorunluluk ya da gereklilik yoktur. STK’larda çalışmayı bir kariyer hedefi olarak belirleyebilir ve tüm çalışma hayatınız boyunca sivil alan çalışmalarında yer alabilirsiniz. Ancak kariyer planınızı değiştirmeye karar verdiğinizde, kendiniz için uygun koşulları oluşturarak sektörler arası geçiş yapabilirsiniz. Sektörler arası geçişlerin avantajları ve dezavantajları STK’lar için de geçerlidir.

7-     Hangi alanlarda gönüllülük yaparsak kolay iş buluruz?

-        STK’larda gönüllülük yapma sürecini aslında hiç kimseye daha kolay iş bulmaları için değil, sosyal değişimin bir parçası olmaları, aktif bir yurttaş olarak karar mekanizmalarına dahil olmaları ve toplumsal sorumluluklarını yerine getirmeleri, kendilerini ve çevrelerini sosyal fayda için harekete geçirebilmeleri için öneriyor ve destekliyoruz. Ancak seçtiğiniz sektör ve alandan bağımsız her hangi bir STK’da, her hangi bir alanda gönüllülük deneyiminin size birçok alanda kazanımı olacaktır.

8-     STK’larda çalışanların hırsları yok mu?

-        Hırs kişisel bir şeydir, bu nedenle STK çalışanlarının topyekün hırsları yoktur ya da vardır diye genelleyemeyiz. STK çalışanlarının da yükselme hedefleri, yaptıkları işi geliştirme istekleri ya da “kişisel hırsları” olabilir.

9-     STK’larda rekabet yok mu?

-        Buradan kurum içi rekabeti anlıyorum. Bu da aynı hırs gibi kişisel bir özelliktir, rekabetçi bir kişiliğe sahipseniz, hangi okulda, kurumda, ya da toplulukta olduğunuz fark etmez, ip atlarken de, sınava girerken de başkalarıyla ya da kendinizle rekabete girebileceğiniz gibi bir STK çalışanı olduğunuzda da rekabet duygunuz varsa bunu iş hayatında gösterebilirsiniz. STK’ların kuruluş amacı ortak idealler, ortak çıkarlar doğrultusunda, sosyal fayda temelli bir yaklaşımı olduğu için, rekabet, hırs gibi daha kişisel güdülerin, özelliklerin STK dünyasında olmadığı gibi bir algı vardır. Ancak bu dediğim gibi kişisel bir yaklaşımdır.

10-  STK çalışanları hangi pozisyonlarda çalışır?

-        STK çalışanları farklı alanlarda akademik eğitim almış olabilirler. Mesela bir çevre mühendisi, çevre ile ilgili çalışan bir STK’da çalışabileceği gibi, mülteciler, çocuklar, kadınlar alanında çalışan bir STK’da da çalışabilir. Bunun nedeni kişilerin aldıkları eğitimlerden bağımsız sivil alanda gelişebilecekleri ve katkı sunabilecek olmalarıdır. Ancak bazı STK’lar çalışma alanlarına özel akademik bir eğitim tercih edebilirler. Sosyal Hizmet Uzmanı, Eğitim Bilimleri, Psikoloji, Avukat gibi farklı bölümlerin uzmanlıklarından faydalanmak isteyebilirler. Bir STK’nın mali ve idari işlerinde çalışmak istiyorsanız, buna göre bir uzmanlığınızın, eğitiminizin olması gerekir.

STK’nın faaliyet alanına göre çalışanlar, danışman, uzman, koordinatör, bilirkişi, tasarımcı, bilişimci olarak çalışabilirler.

11-  STK’lar da esnek çalışma saatleri mi var?

-        STK’ların her biri kendi başına bir kurumdur ve hepsinin farklı bir çalışma kültürü vardır. Dolayısıyla çalışma koşulları yapılan işe göre değişkenlik gösterebilir. STK’nın çalışma alanı ulusal ve uluslararası olabilir, tek şehirde merkezi olan ve şubeleri olmayan STK’lar için özellikle seyahat, saha, alan çalışması, farklı hedef kitlelerine ulaşmak için fiziksel mekan değişiklikleri gerekliliğe dönüşebilir bu nedenle çalışma saatleri kurumun yaptığı işe ve alana göre farklılıklar gösterebilir. STK’larda masa başı işi dediğimiz nitelikte sabit çalışanlar, diğer sektörler gibi belirli saatler ve günlerde kurumda bulunurlar.

12-  Yükselme olanakları nelerdir?

-        Kurumun organizasyon yapısına göre değişkenlik gösterecek bir durumdur. Kurum politikası içerden terfi mekanizması geliştirebilir, ara pozisyonlar ve yükselme hedefleri koyabilir, performans ölçümlemesi yapabilir. Dolayısıyla kurumu tanımak ve başlangıçta kurumun organizasyon yapısını inceliyor olmak gerekir.

Daha fazlası için STK çalışanları ile birebir konuşmak ne güzel olur.

*http://www.degisimicinbagis.org/mevzuat/vakiflar-nasil-kurulur